ČETRNAESTI kongres Saveza komunista Jugoslavije označio je stvarni, a ne tek simbolički početak kraja Jugoslavije. Ovaj kongres, održan u jedinoj partiji koja je bila vodeća idejno-politička snaga, pokrenuo je pitanje o ulozi te partije u sudbini Jugoslavije. Desetak godina nakon formiranja Jugoslavije, KPJ je na Drezdenskom kongresu 1928. godine zauzela stav da se ta država razbije, kao imperijalistička tvorevina. Iako je bilo nekih korekcija u narednim godinama, poput odlaganja odluke zbog fašističke opasnosti, na 14. po redu partijskom kongresu, ta odluka je sprovedena ili je počela da se operativno sprovodi.
Kominterna je započela borbu za potlačene narode i tlačitelje još davne 1919. godine. Austromarksisti u Kominterni su tada srpskom narodu pripisali ulogu tlačitelja u Jugoslaviji, što je dovelo do dugotrajne borbe i polemike. KPJ je organizovala Narodnooslobodilački pokret protiv okupatora, ali je takođe učestvovala u građanskom ratu nakon rata. Formirala je socijalističku Jugoslaviju i vladala njom više od pola veka. Međutim, nerešeno nacionalno pitanje srpskog naroda u Jugoslaviji predstavljalo je veliki problem.
Na 14. kongresu Partije manifestovalo se srpsko jedinstvo, što je bio prvi i poslednji put u postojanju Jugoslavije. Srpski narod je pokazao odlučnost da ostane pod zajedničkim krovom, iako su neki narodi izražavali nameru da se odvoje. Donošenje odluka o opstanku Jugoslavije trebalo je rešavati putem teških pregovora. Jedini kohezioni faktor Jugoslavije bio je Tito, koji je odlučivao o svim bitnim pitanjima.
Problemi su se pojavili kada je politička volja Srba u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini da ostanu u Jugoslaviji dovedena u pitanje. Unajmljeni francuski pravnik Badinter pripisao je pravo na samoopredeljenje republikama, a ne narodima. Nemci su pokušali da reše pitanje Jugoslavije kao kaznu za Nemačku. Na poslednjem kongresu Partije, „ubijena“ je Jugoslavija, označavajući kraj ne samo za tu partiju već i za državu. Tito je stvorio sistem u kojem je svi, osim njega, imali privid odlučivanja.
Nakon raspada Jugoslavije, ostale su neke nepoznanice, poput toga kako je moguć takav kult ličnosti kakav je postojao oko Tita. Saznanje da je jedna pamet nedovoljna za celu državu može biti korak ka otrežnjenju. Mnoge floskule na kojima je počivalo delo Tita su raspršene, ali neka pitanja ostaju otvorena i danas.
Ovaj kongres označio je ključni trenutak u istoriji Jugoslavije i njegov značaj se i danas raspravlja. Sa jasnim pokazateljima problema unutar Partije i države, kao i političkih odluka koje su dovele do raspada, ČETRNAESTI kongres SKJ se smatra tačkom prekretnicom u jugoslovenskoj istoriji.
