Lingvist Johann Adelung, koji je napravio sistematizaciju slovenskih jezika, svoj je utjecaj na Srbe pokazao vrlo rano. Srpski etnički prostor koji je omeđio češki naučnik Pavel Šafarik 1842. godine, označen je kao južni slovenski jezik.
Šafarik je smatrao da se zajednički slovenski jezik starih Slovena raspao na tri celine, Poljski i ruski jezik na severu, dok je na jugu Evrope sve stavio pod srpsku kapu. Svi drugi slovenski jezici, uključujući tu i bugarski, na Balkanu su samo derivati zajedničkog srpskog jezika i od njega su nastali.
Stavovi Adelunga su možda prihvaćeni i zbog toga što su neki od vodećih tadašnjih pisaca, kao Matija Relžović i Dositej Obradović, bili školovani i boravili u Saksoniji. Nakon Adelungovog prvog velikog dela o nemačkom jeziku i kako da se on standardizuje 1782, pravilo da treba pisati kao što se govori preneto je i u srpsku kulturu. Kada je otac srpskog književnog jezika i veliki reformator ćirilske azbuke Vuk Karadžić 1814. objavio svoje prvo delo o novom književnom jeziku kod Srba, polazio je od Adelungovog načela „Schreib wie du Sprichst“.
Borba oko jezika je borba za novi poredak u državi i novi oblik slobodne države, koja odgovara narodu koji tim jezikom govori. U Francuskoj su, tek u revoluciji 1789., zabranili upotrebu dijalekata u korist jedinstvenog francuskog jezika. Suvereni narod, koji vodi državu, mora na prvom mestu znati zajednički jezik kojim će to raditi.
Vuk Karadžić je posle srpske revolucije, predložio reformu srpske azbuke, uključujući šest slova za srpski izgovor (ć, đ, lj, nj, j i dž). Međutim, i pored zvezdanih trenutaka napretka srpske lingvistike u XVIII veku, zaostajala je za potrebama svoga vremena.
Sličnu ulogu u izgradnji nacionalne svesti, kao što je ima jezik, vrši i istorija jednog naroda. Srbi su bili redak narod na svetu koji je imao svest o svojoj istoriji, a da nije imao škola, ni knjiga da je odatle uči. Oni su imali epske narodne pesme, najuspelija umetnička ostvarenja za svoje vreme, ali su, pored svega toga, na prvom mestu oralna istorija jednoga naroda, sa razbijenim društvom u nekoliko neprijateljskih carstava čija se granica samo u ratu i pod oružjem prelazila, i tada retko.
Pavel Julinac je u delu „Kratkoje vavedenije v istoriju proizhoždenija slaveno-serbskogo naroda“ 1765. već u naslovu odredio njegovo mesto u opštoj slovenskoj zajednici. Mislio je da mu je prvobitna postojbina bila u Sibiru, za šta je vezao i njegovo ime.
Srpski je prostor omeđio češki pisac Pavel Šafarik 1842. godine, označen je kao južni slovenski jezik. Rezultati Adelungovog rada su se rano osjećali kod Srba, a njegov uticaj se nastavio kroz XVIII i XIX vek.
